اثرات منابع مختلف کودی و تنش خشکی بر عملکرد کمی و کیفی کاسنی (chicorium intybus l.)

چکیده: به منظور بررسی منابع مختلف کودی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه داروئی کاسنی((chicorium intybus l. تحت تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1393-1392 در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل واقع در شهرستان زهک(چاه نیمه) انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در سه سطح d1 : 60 میلی متر تبخیر(شاهد)، d2 : 90 میلی متر تبخیر(متوسط)، :d3 120 میلی متر تبخیر(شدید) به عنوان عامل اصلی و چهار سطح کود شامل : 1-شاهد(بدون مصرف کود)، 2-کود دامی(30 تن در هکتار)،3-کود مرغی(30 تن در هکتار)، 4-نانو پتاسیم 27 درصد(10 کیلوگرم در هکتار)، 5-سولفات پتاسیم(150 کیلوگرم در هکتار) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. صفات مورد بررسی شامل صفات کمی ( ارتفاع گیاه، تعداد شاخه های اصلی و فرعی، قطر و تعداد گل، عملکرد گل خشک و عملکرد شاخساره) و کیفی شامل (کلروفیلa و b، کلروفیل کل، کارتنوئید، فنل کل،پرولین، کربوهیدرات، درصد نیتروژن و پروتئین، عناصر پتاسیم، فسفر و روی،درصد اسانس، عملکرد اسانس، شیکوریک اسید، درصد اینولین، آنزیم های کاتالاز، پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز) بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش خشکی بر تمامی صفات در سطوح مختلف معنی دار گردید. با تشدید تنش تمامی صفات کمی، رنگیزه-های فتوسنتزی، نیتروژن و پروتئین، اینولین و فسفر نسبت به شاهد کاهش نشان دادند. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و مقدار پرولین، فنل کل، هیدرات های کربن محلول، کارتنوئید، درصد و عملکرد اسانس، شیکوریک اسید، عناصر روی و پتاسیم با تشدید تنش خشکی افزایش یافتند که این افزایش به خاطر سازوکار داخلی گیاه برای مقاومت در مواجهه با شرایط تنش می باشد. طبق نتایج حاصله کودهای مختلف سبب افزایش تمامی صفات کمی وکیفی کاسنی شد. کودهای آلی و نانو پتاسیم بیشترین تاثیر را بر اکثر صفات کاسنی گذاشتند، سولفات پتاسیم در بیشتر پارامترها نسبت به بقیه کودها ضعیف تر عمل کرد. مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین میزان در صفات مورفولوژیک و برخی پارامترهای فیزیولوژیک از جمله کارتنوئید، درصد نیتروژن ، پروتئین، فسفر و آنزیم کاتالاز از کود مرغی و عدم تنش بدست آمد. حداکثراینولین استحصالی از تیمار کود دامی در شرایط بدون تنش بدست آمد که نسبت به شاهد45/13 درصد افزایش نشان داده است. بیشترین مقدار کربوهیدارت محلول، فنل کل، پرولین، درصد و عملکرد اسانس، شیکوریک اسید، روی، پتاسیم و مقدار آنزیم های پراکسیداز و پلی فنل اکسیدازکسیداز از تیمار نانو پتاسیم حاصل شد. به طور کلی کاربرد کود های آلی و نانو در شرایط تنش خشکی سبب بهبود اکثر صفات کاسنی از جمله صفات داروئی آن شامل شیکوریک اسید، اسانس و اینولین می شود لذا کاربرد آنها در راستای کشاورزی ارگانیک و پایدار قابل توصیه می باشد.